Ung thư đại trực tràng đang âm thầm trẻ hóa và gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam. Tầm soát sớm không chỉ giúp phát hiện bệnh kịp thời, mà còn là cách chủ động bảo vệ sức khỏe trước khi quá muộn – đặc biệt với những giải pháp hiện đại, không xâm lấn như phân tích DNA trong phân.
Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) hiện đang là một trong những bệnh ung thư phổ biến hàng đầu tại Việt Nam, với tỷ lệ mắc mới và tử vong không ngừng gia tăng. Điều đáng nói là căn bệnh này thường phát triển âm thầm, gần như không biểu hiện triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn sớm. Do đó, khi được phát hiện, nhiều trường hợp đã bước vào giai đoạn tiến triển, điều trị khó khăn và tốn kém. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết: tầm soát sớm không chỉ là lời khuyên y tế, mà là lựa chọn mang tính sống còn – một cách để mỗi người giữ quyền chủ động với sức khỏe của chính mình.
45 tuổi là quá muộn? Ung thư đang trẻ hóa
Chúng ta đã quá quen thuộc với khuyến cáo: "45 tuổi, hãy bắt đầu nội soi đại tràng." Tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều nghiên cứu và số liệu thực tế tại Việt Nam cho thấy xu hướng trẻ hóa rõ rệt của bệnh lý này. Không ít người dưới 40 tuổi đã được chẩn đoán mắc UTĐTT mà hoàn toàn không có yếu tố nguy cơ điển hình. Điều này cho thấy, ung thư không chờ đến đúng tuổi mới xuất hiện – và càng không dành đặc quyền “miễn trừ” cho lối sống hiện đại ít vận động, ăn nhiều thịt đỏ, căng thẳng kéo dài.
Tầm soát hiệu quả cần chiến lược kết hợp, không đơn lẻ
Tại tọa đàm “Chiến lược sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng tại Việt Nam” do Phacogen phối hợp với Báo Nhân Dân tổ chức ngày 11/05/2025, PGS.TS.BS Vũ Văn Khiên – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tiêu hóa Việt Nam – đã thẳng thắn chỉ ra rằng tầm soát hiệu quả không nên dựa vào một phương pháp duy nhất. Thay vào đó, cần một chiến lược tổng thể, kết hợp giữa các phương pháp xét nghiệm không xâm lấn và kỹ thuật hình ảnh, nhằm tối ưu khả năng phát hiện tổn thương từ giai đoạn tiền ung thư, thậm chí khi chưa có biểu hiện lâm sàng rõ ràng.
.
Các phương pháp tầm soát ung thư đại trực tràng hiện nay:
- Nội soi đại trực tràng hiện vẫn là phương pháp được coi là “tiêu chuẩn vàng”. Phương pháp này cho phép quan sát trực tiếp toàn bộ đại tràng và trực tràng, đồng thời thực hiện sinh thiết hoặc cắt polyp khi cần thiết. Tuy nhiên, đây là thủ thuật xâm lấn, gây không ít lo ngại về cảm giác khó chịu, quy trình chuẩn bị phức tạp và chi phí cao – trở thành rào cản với nhiều người, đặc biệt là khi chưa có triệu chứng.
- Trong khi đó, xét nghiệm máu ẩn trong phân (FIT/FOBT) lại nổi bật bởi tính đơn giản, dễ tiếp cận và có thể thực hiện tại nhà. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ phát hiện được máu vi thể trong phân – một dấu hiệu khá muộn của tổn thương – và thường bỏ sót các tổn thương chưa chảy máu.
- Nội soi ảo bằng CT (CT colonography) cũng là một lựa chọn hiện đại, không xâm lấn và cho hình ảnh rõ nét. Tuy nhiên, nếu có phát hiện bất thường, người bệnh vẫn cần quay lại thực hiện nội soi thật để xác nhận và xử lý tổn thương.
Xét nghiệm DNA trong phân – đột phá từ cấp độ phân tử
Một bước tiến mới, mang tính cách mạng trong lĩnh vực sàng lọc ung thư là xét nghiệm DNA trong phân. Mỗi ngày, cơ thể đào thải hàng triệu tế bào biểu mô từ đại tràng qua phân. Khi xuất hiện các biến đổi di truyền như đột biến gen KRAS, methyl hóa gene NDRG4 hay BMP3 – chúng có thể được phát hiện từ rất sớm qua mẫu phân, trước cả khi tổn thương trở thành polyp hay gây chảy máu.
.
Phương pháp này cho phép phát hiện UTĐTT từ cấp độ phân tử, ngay cả khi chưa có biểu hiện lâm sàng hay hình ảnh tổn thương. Chính vì vậy, đây là xét nghiệm được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt, đồng thời được Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) khuyến cáo thực hiện định kỳ 3 năm/lần cho người từ 45 tuổi không thuộc nhóm nguy cơ cao.
.
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí New England Journal of Medicine (Imperiale et al., 2014), xét nghiệm DNA trong phân cho thấy độ nhạy phát hiện ung thư đại trực tràng đạt 92,3% – cao hơn đáng kể so với xét nghiệm FIT, chỉ ở mức 73,8%. Đặc biệt, với các tổn thương tiền ung thư có nguy cơ cao, độ nhạy của phương pháp này đạt 42,4% – gần gấp đôi FIT (23,8%). Những con số này cho thấy ưu thế vượt trội của xét nghiệm DNA trong phát hiện sớm và dự phòng ung thư.
Phacogen – tiên phong phát triển giải pháp tầm soát không xâm lấn tại Việt Nam
Tại Việt Nam, Phacogen là đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ sinh học chẩn đoán để phát triển các giải pháp sàng lọc ung thư đại trực tràng không xâm lấn, tiêu biểu là eColon và OncoDx Phacogen. Đây là các xét nghiệm dựa trên phân tích DNA trong phân, cho phép người dân lấy mẫu tại nhà một cách đơn giản, tiện lợi và an toàn – loại bỏ hoàn toàn cảm giác e ngại thường gặp với nội soi.
.
Không chỉ là nhà cung cấp xét nghiệm, Phacogen đang xây dựng một hệ sinh thái tầm soát hiện đại, nơi tính chính xác, khả năng tiếp cận và sự thoải mái của người dùng được đặt lên hàng đầu. Giải pháp đã đạt chuẩn chất lượng CE-IVD châu Âu, đồng thời mang lại lựa chọn an toàn, hiệu quả cho cộng đồng trong bối cảnh số ca mắc UTĐTT ngày càng tăng.
.
Ung thư đại trực tràng là “kẻ giết người thầm lặng” – nhưng khi được phát hiện từ sớm, người bệnh có thể điều trị hiệu quả và kéo dài thời gian sống. Trong thời đại y học chính xác, tầm soát sớm không còn là gánh nặng, mà là quyền năng của người hiểu rõ giá trị sức khỏe. Đừng chờ đến khi có dấu hiệu, hãy chủ động kiểm soát số phận của mình – bắt đầu từ một xét nghiệm đơn giản.
.
Theo dõi đầy đủ bài phỏng vấn tại đây:
https://www.facebook.com/watch/?v=1258575015776214
